RENKLENDİRİCİ İŞLEVİ VE DİKKAT ETMEMİZ GEREKENLER

Tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya gıda ham ya da yardımcı maddesi olarak kullanılmayan, besleyici değeri olan veya olmayan, seçilen teknoloji gereği kullanılan, işlem veya imalat sırasında kalıntı veya türevleri mamul maddede bulunabilen, gıdanın üretilmesi, işlenmesi, hazırlanması, ambalajlanması, taşınması, depolanması sırasında gıda maddesinin tat, koku, görünüş, yapı ve diğer niteliklerini korumak, düzeltmek veya istenmeyen değişikliklere engel olmak amacıyla kullanılmasına izin verilen maddelerdir.

Bir katkı maddesinin kullanımına yasal olarak izin verilse bile o madde ancak birtakım kriterlere uygun olarak kullanılabilir. Kullanımına izin verilen katkı maddesi; yalnızca izin verildiği gıdada, belirlenen en yüksek doz aşılmadan kullanılmalıdır. Gıdadaki herhangi bir hatayı örtmek veya tüketiciyi yanıltmak için kullanılmamalı ve kullanıldığı gıdanın etiketinde kullanım miktarı yazılmalıdır.

Renk gıdaların duyusal özellikleri yönünden ele alındığında, tüketici tercihi açısından, gıdanın çekiciliğinde önemli bir rol oynamaktadır. Bir gıda ile ilgili ilk izlenim görseldir ve gıdanın tercih edilmesi onun renginin kabul veya reddedilmesine bağlıdır. Konu ile ilgili olarak yapılan pek çok çalışma renk ile lezzet arasında pozitif yönde bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.

Renklendiriciler; gıdanın rengini düzenleme veya renk verme, gıdanın orijinal rengini geri kazandırma, mevcut rengi iyileştirme, renkte homojen bir görünüm sağlama, tüketici beklentilerini karşılama, gıdanın albenisini arttırma, ışığa hassas vitaminlerin korunması gibi amaçlarla kullanılır. Bunların kullanıldığı bazı gıdalar: şekerlemeler, dondurma, içecekler, salata sosları, konserve, sakızlar, sosis, reçel, unlu gıdalar, hazır çorbalar, alkolsüz meşrubatlar, ketçap, yoğurt vb.’dir. Çeşitli ülkelerde besin tedarik zincirlerinde farklı renklendiricilerin kullanımına izin verilir. Örneğin ABD’de tartrazinin kullanımına izin verilirken, kinolin sarısının kullanımına izin verilmez.

Ülkemizde GKM’ne yönelik çıkartılan yasal düzenlemeye göre bazı geleneksel ürünlerde renklendiricilerin kullanımı yasaklanmıştır. Bu ürünler: fermente sucuk, ısıl işlem görmüş sucuk, pastırma (yenilebilir dış kaplamaları hariç), çikolatalı süt, fermente süt (aromalandırılmamış), krema, krema tozu, bitkisel veya hayvansal katı ve sıvı yağlar, peynir, tereyağı, yumurta, yumurta ürünleri, un, ekmek ve benzeri ürünler, makarna, mantı, şeker, salça, domates ve biber püresi, konserve domates, domates bazlı soslar, meyve suyu ve meyve nektarı, sebze suyu, ambalajda veya kurutulmuş işlenmiş meyve, sebze (patates dahil), mantar, reçel, jöle, balık, kabuklular, et, kümes hayvanları, av hayvanlarının etleri, kakao ürünleri, çikolata bileşenleri, kahve, çay, bitki çayı, tuz, baharat, şarap, diğer alkollü içkiler, sirke, bebek ve küçük çocuk gıdaları, bal....

Bazı renklendiricileri içeren gıdaların etiketlerinde, renklendiricinin adı veya E kodu “Çocukların aktivite ve dikkatleri üzerine olumsuz etkileri bulunabilir.” şeklinde ilave bilgi yer alması  mevzuata  göre  zorunludur.  Bu  renklendiriciler:  sunset  yellow  (E110),  kinolin  sarısı (E104), karmosin (E122), allura red (E129), tartrazin (E102) ve ponzo 4R (E124)’dir.

Gıda renklendiricicileri (E100-E199)

1. Doğal (organik doğal)
2. Doğala özgü (inorganik doğal)
3. Sentetik (yapay) olarak sınıflandırılırlar.

1.Doğal Renklendiriciler

• Antosiyaninler
• Β-Apo-8 Karotenal
• Β-Apo-8-Karotenoik Asit Etil Esteri
• Bitkisel Karbon
• Kantaksantin
• Sade Karamel
• Kostik Sülfit Karamel
• Amonyum Karamel
• Sülfit-Amonyum Karamel
• Karotenler
• Klorofiller
• Klorofil-Bakır Kompleksi
• Koşinal
• Kurkumin
• Likopen
• Lutein
• Pancar Kökü Kırmızısı
• Paprika Ekstraktı
• Riboflavin
• Riboflavin-5-Fosfat Sodyum

2.Yarı Doğal Renklendiriciler

• Alüminyum Tozu
• Altın
• Demir Oksitler
• Gümüş
• Titanyum Dioksit
• Kalsiyum Karbonat

3.Sentetik Renklendiriciler

Azo Renklendiriciler

• Allura Red AC
• Amarant
• Azorubin
• Brillant Black BN
• Brown FK
• Brown HT
• Litolrubin BK
• Ponso 4R
• Red 2G
• Sunset Yellow FCF
• Tartrazin

Triaril Metal Renklendiriciler

• Brillant Blue FCF
• Green S
• Patent Blue V

Ksanten Renklendiriciler

• Eritrosin

Kinolin Renklendiriciler

• Kinolin Sarısı

İndigoid Renklendiriciler

• İndigotin